Zondag, 23 maart.
Een vrije dag en de zon scheen ! Het is lekker warm. We konden weer buiten ontbijten achter de keuken. De wereld zag er meteen mooier uit, maar de nederzettingen blijven 5 grote vlekken op het golvende en soms steil op en neergaande landschap. Een zo’n nederzetting is minstens zo groot als een niet eens zo’n klein stadje. Blinkend witte huizen. De nederzettingen liggen vlak om de top van de hoge heuvel heen, zodat wij op hen neerkijken. Met een taxi gingen we naar de kerk in Bethlehem, de Evangelisch Lutherse Kerk. De Evangelisch Lutherse Kerk in Duitsland heeft hier namelijk sinds begin 19e eeuw zending bedreven. Christen Palestijnen zijn of Ev. Luthers, of lid van de Oosters Orthodoxe Kerk. In Palestina wonen christenen sinds de tijd van de bijbel. De Lutheranen werkten vooral aan de ontwikkeling van jongens en meisjes, ze stichtten veel scholen. We doften ons een beetje op: modderige jeans uit, nette broeken en blouses aan, etc. Bethlehem ligt ongeveer 40 minuten rijden hier vandaan, maar het kan veel sneller. Naast de slechte tamelijk smalle weg met veel hobbels staat nl op veel plaatsen een hek om Palestijnen tegen te houden (NB op de Westelijke Jordaanoever). Achter dat hek ligt nl een prachtige snelweg, maar die is “Only for Jews”. Wïe kan de apartheid nog ontkennen?
Ik vind die smalle ontzettend bochtige en sterk dalende of stijgende Palestijnen weg veel leuker. Je komt door dorpjes en ziet meer van het dagelijks leven. Heel veel kindertjes en onwillekeurig denk ik dan: wat zal er van hen worden? We waren te vroeg bij de kerk en drentelden door de nauwe straatjes, waar kooplieden in winkels, die bestaan uit hoge open, meestal blauw geverfde deuren hun waren hebben uitgestald. De verkoper staat op straat en prijst met luider stem zijn waren aan. Alleen mannen, geen verkoopsters. Aangezien de straat aan twee kanten vol staat met zulke winkels is het een hels lawaai. Vrouwen in lange jurken, meestal zwart en hoofddoeken in kleuren en soorten lopen keurend rond. Mannen meestal niet met vrouwen, en meestal in groepjes. Een kleurig, levendig geheel. De kerkklok begon te luiden en wij gingen het grote witte gebouw binnen. De kerk is in 1890 gebouwd in Westerse stijl met Palestijnse accenten. Voorin lag het kindje Jezus in het stro, op een bed van puin. De afbeelding daarvan is bekend. De boodschap dat Jezus geboren is in net zo’n bezetting als waarin zij leven tussen het puin, overtuigt hen van Jezus’/Gods solidariteit met hen. Mooie liederen zongen we samen, de gemeente in het Arabisch, wij in het Engels. Wij hadden de orde van dienst in het Engels gekregen. De preek was over Jeremia 20, vooral het gedicht daarin. Lees het maar na als je een bijbel hebt.
Het christelijk geloof is de enige troost voor de mensen hier, evenals de Islam voor de moslims. Wat hebben ze anders? De internationale gemeenschap, Nederland incluis, laat hen in de steek. Na de dienst koffie, koffie met kardemom in van die kleine opjes. De hele familie van onze gastheer was er, en Toine, en enkele van de Duitse en Amerikaanse gasten die we hadden afgelopen week. Naar buiten in druk Bethlehem. We gingen op zoek naar een restaurantje om te lunchen, maar veel waren dicht vanwege Ramadan. Toine hielp ons zoeken en hij wist nog een klein restaurantje van een christen. Helemaal in Midden Oosten sfeer. Heerlijk eten. Wij voelden ons nog steeds een dagje vrij en namen allemaal een biertje. Heerlijk. Na de lunch liepen we naar de Geboortekerk. Het was er rustig, weinig toeristen. Alleen een Koptisch-christelijke familie, die voor de Geboortegrot knielden en ver reikten met een hand om de ster in het mozaïek aan te raken op de plaats waar Jezus echt ter wereld kwam. Ik heb bewondering voor hun vroomheid, maar voel zelf niet zoveel. Het feit dat er zo’n man als Jezus van Nazareth hier rondgelopen heeft, godsdienstleraar, die met heel zijn wezen God wilde dienen – en toch met vrouwen omging, vriendinnen had en wijn dronk, en tenslotte dood werkt gemaakt om zijn vasthoudend werken aan vrede en gerechtigheid, is voor mij genoeg. Jullie denken natuurlijk: Riet zit daar toch maar weinig vredeswerk of zoiets te doen en ze vindt het nog leuk ook. Maar zo nu en dan voel ik me toch nuttig hier. We nemen de familie werk uit handen en zijn een schild tegenover de kolonisten. Zo nu en dan lopen Wil en ik dan ook langs het hek om dit terrein, liefst met een kleurige bloes. Dit op verzoek van de gastheer. Met de taxi weer naar ‘huis’. Het werd toch weer koud, dus we aten bij de houtkachel in het huis van de gastheer.
Maandag, 24 maart.
Mooi weer, ontbijt buiten. Er is heel veel te doen op het terrein, dus onze gastheer instrueert onze 3 mannen. Er komen 6 gasten, maar vrouw en zus van hem zorgen voor de lunch voor iedereen. Wil en ik hoeven dus geen lunch te maken en Wil besluit de mannen te gaan helpen in het veld. Ik blijf thuis, alleen om op de boel te passen en voor de koffie om half 11 te zorgen, alleen voor onszelf, de vrijwilligers. Dus ik heb het rijk alleen en nu ik alles opgeruimd heb kan ik aan deze blog beginnen. Het is wel heel erg druk in de lucht, ook van die grote vliegtuigen die heel hard brommen. Je kunt ze nauwelijks zien, maar ze vliegen richting Gaza. Belooft weinig goeds.
Dit schreef ik vanmorgen voor de lunch. Inmiddels weten we dat er inderdaad weer gebombardeerd is met veel doden. Onze gastheer vertelde dat de familie morgen naar een rechtszitting moet. Dat kan heel spannend worden. Hij moet op tijd zijn, anders wordt de zitting weer uitgesteld. Hij hoopt dat er geen flying checkpoint is onderweg. Dat is iets nieuws. Naast het vaste checkpoint tussen hier en Ramallah ,zijn er tegenwoordig tijdelijke checkpoints tussen plaatsen op de Westbank. Ook vertelde hij dat zijn dochter, die in Ramallah studeert, met een medestudent zaterdag in de bus zat, op weg naar huis in Bethlehem een uur bij een flying checkpoint had gestaan. Haar medestudent was zomaar uit de bus gehaald en hard geslagen met een geweer. Hij was gewond en toen ze eindelijk mochten doorrijden konden ze hen in een dorp onderweg laten verbinden. De dochter was helemaal overstuur toen ze thuiskwam. De gastheer wil morgenochtend dus met de rest van de familie al om 5 uur vertrekken. Ik heb hem nog nooit zo gespannen gezien. Het is toch een moeilijk leven hier. Waar men het meest onder lijdt is de totale machteloosheid , overgeleverd aan willekeur.
Vanmiddag ben ik meegegaan met Wil en een van onze mannen om olijfbomen te planten. Ik hoefde alleen maar stokken en hoezen(tegen de herten) naar Wil en M. te brengen, maar toch. Zo was ik toch nog nuttig, hoewel het echte planten wel een beetje te moeilijk voor mij is. Maar nu weet ik hoe het gaat. We waren op een veld vlak bij het hek. 2 jaar geleden was daar een olijfgaard, met meer dan 100 bomen. Op een nacht zijn die allemaal verbrand, aangestoken. De reactie van de gastheer was: meteen 100 stekjes van olijfbomen in potten planten. Na 2 jaar kunnen die in de grond, en dat hebben we dus gedaan, ongeveer 10 bomen geplant. Ben je toch wel bijna een uur mee bezig. Nu toch weer in het huis van de familie hier, terwijl de familie zelf voor een kort nachtje in Bethlehem is, gegeten bij de houtkachel. De nachten zijn nog koud.
